دکتر فرزان سجودی"لیلی و مجنون" را در یک نگاه یک کلاژ پست مدرن معرفی کرد و گفت:« "لیلی و مجنون" یک پارودی است و در آن خنده بر وجه ملودراماتیک و غم‌انگیز آن غالب است.»
دکتر فرزان سجودی"لیلی و مجنون" را در یک نگاه یک کلاژ پست مدرن معرفی کرد و گفت:« "لیلی و مجنون" یک پارودی است و در آن خنده بر وجه ملودراماتیک و غم‌انگیز آن غالب است.»
رضا آشفته:
نمایش"لیلی و مجنون" به کارگردانی پری صابری با حضور فرزان سجودی، زبان شناس و منتقد، مهدی محبتی، استاد دانشگاه در روز سه‌شنبه 28 شهریور ماه در فروشگاه شهر کتاب مرکزی نقد و بررسی شد.
در این جلسه علی‌اصغر محمدخانی، مسئول جلسه، در آغاز به تاریخچه"لیلی و مجنون" نظامی گنجه‌ای و اقتباس‌هایی که از آن صورت گرفته است، پرداخت.
پری صابری نیز در این جلسه خود را یک کارگردان تئاتر دانست و درباره اقتباس از آثار کهن گفت:«کارم مطرح کردن گنجینه‌ای است که به ما ارث رسیده و گاهی این میراث ارزشمند بی‌استفاده خاک می‌خورد.»
وی خود را راوی"لیلی و مجنون" اعلام کرد و گفت:«با این کار، احساس خودم را با مردم قسمت می‌کنم و از آنان می‌خواهم که درباره آثار کهن ایران گفت‌وگو کنند.»
پری صابری سال‌ها تجربه تحصیل در غرب و ارائه آثار غربی در کشورمان را پشت سر گذاشته و امروز بر آن است تا از این تجربیات به نفع آثار ایرانی و احیای ادبیات کهن استفاده کند.
وی در این جلسه با اشاره به نمایش"جنگ و خونریزی" در شبکه‌های ماهواره‌ای اظهار داشت که با لیلی و مجنون "عشق" را به مخاطبان هدیه کرده است.
پری صابری توجه به فرهنگ خودی را یکی دیگر از اهدافِ عمده آثار سال‌های اخیرش دانست و پرداختن به مولانا، فردوسی، حافظ، سهراب سپهری، فروغ فرخزاد و... را در همین راستا قلمداد کرد.
این کارگردان از این که هر شب تعداد زیادی تماشاگر برای دیدنِ لیلی و مجنون به تالار وحدت می‌آیند؛ بی آن که تبلیغاتی در این زمینه صورت گرفته باشد، اظهار خرسندی کرد.
دکتر محبتی، استاد دانشگاه در این جلسه، در ابتدا به"لیلی و مجنون" نظامی پرداخت و آن را شامل چهار لایه مهم دانست و گفت:«یک لایه از آن تاریخ، یک لایه افسانه، یک لایه روایت و یک لایه نیز مرتبط با مسائل روز بشر است. همین به روز بودن لیلی و مجنون است که در میان توده مردم همچنان به عنوان اثری مطرح و ارزشمند احیاء می‌شود.»
وی با اشاره به ایجاد مثلث سه گانه لیلی و مجنون توسط نظامی گفت:«در یک رأس"زیبایی"، در رأس دوم"عشق" و در رأس سوم"حزن" قرار می‌گیرد.»
یارتا یاران، بازیگر نقش مجنون در نمایش"لیلی و مجنون" نیز که در جلسه حضور داشت، به ارائه آمار و ارقامی پرداخت که به لحاظ علمی نبودن از سوی دکتر فرزان سجودی رد شد.
یارتا یاران به ظرافت‌ها و پتانسیل‌های موجود در زبان فارسی اشاره کرد و گفت:«زبان فارسی یک زبان باشکوه و حیرت‌انگیز است که بین 25 تا 26 میلیون کلمه می‌تواند در این زبان ایجاد شود. در صورت نیاز از هر کلمه 4000 کلمه با پسوند و پیشوند ساخته خواهد شد. متاسفانه مردم امروز فقط از حدود 300 کلمه فارسی برای برآورده کردن نیازهای روزمره‌شان استفاده می‌کنند.»
وی همچنین کار پری صابری را در جهت احیاء و خدمت به ادبیات و شعر فارسی دانست و گفت:«او ادبیات کهنه ما را زنده می‌کند و طی این سال‌ها تماشاگران زیادی تربیت کرده که بعد از دیدن آثارش ترغیب می‌شوند که به سراغ ادبیات کلاسیک ایران بروند.»
این بازیگر همچنین به تحقیقی اشاره کرد که در آن از بین 120 دانشجوی ادبیات دانشگاه تهران فقط 36 نفر آل احمد و شاملو را می‌شناخته‌اند و در این بین 12 نفر کتاب‌های آن‌ها را خوانده‌اند. همچنین از بین 120 نفر فقط یک نفر دکتر شفیعی کدکنی را می‌شناخته است.
دکتر سجودی اعلام کرد که یارتا یاران با خودشیفتگی درباره زبان و ادبیات فارسی حرف می‌زند و تمامی زبان‌های دنیا این توانایی را دارند که در خدمت خلق آثار ماندگار قرار گیرند.
وی همچنین اعلام کرد که دانشجویان ادبیات دانشگاه تهران به عشق شفیعی کدکنی پا به دانشکده ادبیات می‌گذارند و غیر ممکن است که فقط یک نفر نام شفیعی کدکنی را شنیده باشد.
این استاد زبان شناسی با توجه به نظر پری صابری که خود را"راوی جدید لیلی و مجنون" اعلام کرده است، گفت:«او نمی‌خواهد پای بند متن باشد و مستندسازی کند؛ بلکه می‌خواهد از دیدگاه خود لیلی و مجنون را برای ما نشان دهد.»
وی کار نظامی را روایتگری و کار پری صابری را نمایشگری دانست و گفت:«متاسفانه پری صابری نمی‌تواند یک نمایشگر قابل باشد؛ برای آن که درست آن چه نظامی مد نظر داشته است(یعنی روایتگری) در لیلی و مجنون خود به کار می‌گیرد. در صورتی که پایه شکل گیری درام، چالش است و این چالش در قالب دیالوگ اتفاق می‌افتد.»
وی افزود:«نمایش در زمان اکنون می‌گذرد و روایت به گذشته مرتبط می‌شود. روایت اساساً مبتنی بر دیالوگ نیست و نمایش اساساً بر پایه دیالوگ شکل می‌گیرد. اثری که برای نمایشگری نوشته می‌شود، پیوسته درگیر با کلام و تصویر است؛ حال آن که در روایت، زبان، انتزاعی‌تر است. اگر قرار باشد در یک نمایش اطلاعات دراماتیک(داستان، شخصیت‌ها، کنش‌ها، گره افکنی‌ها، گره‌گشایی‌ها و...) و اطلاعات سیگنالی(شنیداری و دیداری) منتقل شود، در"لیلی و مجنون" پری صابری اطلاعات دراماتیک اندک است و همه چیز در خدمت انتقال اطلاعات شنیداری و دیداری(سیگنالی) است.»
این منتقد"لیلی و مجنون" کنش بنیاد ندانست و گفت:«در این کار انواع آوازها و موسیقی(غربی، شرقی، کلیسایی، بندری، عربی و...) شنیده می‌شود و در آن انواع رقص‌ها(بندری، ایرانی، غربی، صوفیانه، عرفانی و...) دیده می‌شود. همچنین عظمت و شکوه امکانات مکانیکی تالار وحدت نیز با فراز و فرودِ بسیار به رخ تماشاگر کشیده می‌شود؛ همچنین از ویدئو پروجکشن نیز به عنوان یک رسانه سینمایی بارها استفاده می‌شود. همین عوامل دست در دست هم می‌دهند تا اطلاعات سیگنالی در طول کار برجسته‌تر به نظر برسد. همین امر عامل مهمی برای کمرنگ شدن شخصیت‌ها، کنش‌ها و موقعیت دراماتیک می‌شود.»
وی ارکستراسیون را مانع بزرگی برای شکل گرفتن انسجام بین صحنه‌های مختلف دانست و گفت:«مجنون صابری مرا یاد مسیح انداخت و به همین دلیل از تیپ فردی به نام یارتا یاران که بور است، به خوبی استفاده کرده است.»
دکتر فرزان سجودی"لیلی و مجنون" را در یک نگاه یک کلاژ پست مدرن معرفی کرد و گفت:« "لیلی و مجنون" یک پارودی است و در آن خنده بر وجه ملودراماتیک و غم‌انگیز آن غالب است.»
پری صابری برافروخته و در زمان ترک جلسه گفت:«اصلاً حرف‌های این آقا را قبول ندارم. آن چه من به صحنه آورده‌ام از روی قلب بوده و آن چه شما می‌گویید از روی مغز است. این حرف‌ها را در کلاس‌های درس تدریس می‌کنند و هیچ کاربردی ندارد.»
فرزان سجودی نیز از پری صابری خواست تا حرفِ منتقدان را با سعه صدر پذیرا باشد؛ چون این برخورد نشانه برخورد دموکراتیک است.
وی همچنین تعداد زیاد تماشاگر و اقبال عمومی را دال بر کیفیت بالای یک اثر هنری ندانست و گفت:«امروز در تئاتر دماوند نیز انبوهی از تماشاگران برای دیدن کارها می‌روند؛ این دلیل بر کیفیت بالای آثار آن جا نیست.»
این استاد دانشگاه افزود:«سنت‌های خشن زمانه لیلی و مجنون تبدیل به رفتارهای ملایم در لیلی و مجنون صابری شده است. این برخورد با متن نظامی بیانگر ایجاد یک موقعیت پارودی است و مخاطب چاره‌ای جز خندیدن به شخصیت‌های لیلی و مجنون ندارد.»
وی لیلی و مجنون صابری را دور از فرهنگ ایرانی و باورهای مردمی دانست و گفت:«کار صابری عاری از عشق، مبارزه و چالش است. او به تقلید از رومئو و ژولیت‌هایی که در سال‌های اخیر کار شده است، به گفتار‌هایی از مجنون اشاره می‌کند .»
فرزان سجودی"لیلی و مجنون" صابری را با توجه به تبعیت کامل از ویژگی‌های آثار پست مدرنیستی یک کالای فرهنگی معرفی کرد و گفت:«سطحی نگری، کلاژکاری، مصرفی بودن، قداست‌زدایی و پریشیدگی و پارودی بودن، از نشانه‌های یک کار پست مدرنیستی است که به خوبی در کارهای پری صابری و به ویژه"لیلی و مجنون" دیده می‌شود.»
وی اقبال عمومی از لیلی و مجنون پری صابری را نیز برخورد مصرف گرایانه در ارائه این اثر دانست.
علی‌اصغر محمدخانی نیز تمامی آثار سال‌های اخیر پری صابری(رندِ خلوت‌نشین، رستم و سهراب، سیاوش و...) را دارای یک شکل و سبک مشخص دانست که تمامی آن‌ها با این رویکرد از اقبال عمومی برخوردار شده‌اند.
دکتر مهدی محبتی، استاد زبان و ادبیات فارسی نیز اقتباسی از لیلی و مجنون نظامی گنجوی توسط پری صابری را ناکامل اعلام کرد و گفت:«او بخش‌هایی از متن نظامی که دو سوم کلیت نمایشنامه را تشکیل می‌دهد، در کنار بخش‌هایی از اشعار حافظ، مولانا و دیگران قرار داده و اسم آن را نمایشنامه گذاشته است. این کار را هر فردی نیز می‌تواند در عرض نیم ساعت با قیچی کردن بخش‌هایی از اشعار دیگران انجام دهد.»
وی پری صابری را وفادار به متن نظامی گنجه‌ای ندانست. این منتقد به رقص دورانی که کاملاً عارفانه است و از قرن چهارم در ایران شکل گرفته و استفاده از آن در نمایش"لیلی و مجنون" انتقاد کرد و گفت:«رقص عربی اصلاً دورانی نیست در حالی که مجنونِ پری صابری مدام دورانی می‌رقصد!»
فرزان سجودی و علی‌اصغر محمدخانی"لیلی و مجنون" پری صابری را یک اثر صرفاً سرگرم کننده و موفق در این زمینه معرفی کردند.
علی‌اصغر محمدخانی گفت:«پس از اجرای"لیلی و مجنون" هیچ اتفاقی برای بیننده نمی‌افتد؛ بلکه در لحظه به صورت بصری از دیدن کار لذت می‌برد.»
فرزان سجودی کمبود کافه در سطح شهر را یک دلیل عمده برای گرایش عموم به آثاری مانند"لیلی و مجنون" دانست و گفت:«این اثر اصلاً درجه یک نیست.»
وی در ادامه با اشاره به این که باید مجنون یک"شخصیت فرآیندی" داشته باشد، گفت:«شخصیت فرآیندی در طول اجرا دچار تغییر می‌شود؛ اما مجنونِ پری صابری در طول اجرا با لباس‌های مرتب و بدون تغییر گریم و هیچ تحول درونی به بازی خود ادامه می‌داد.»
این منتقد گفت:«بین خل و مجنون تفاوت عمده‌ای است؛ به نظر می‌رسید که مجنونِ پری صابری بیشتر یک آدم خل باشد تا مجنون.»
وی الگوی کار پری صابری را به لحاظ تاریخی تاثیرپذیر از تئاتر لاله‌زاری دانست و گفت:«در این نوع تئاتر عامه پسند سرگرم کنندگی و مصرف گرایی کالای هنری یک اصلِ اساسی است.»
بنا بر گفته سجودی، مخاطب با"لیلی و مجنون" پری صابری همذات پنداری نمی‌کند و استفاده از امکانات صحنه‌ای نیز امروز در دنیا منسوخ شده و چندان نمی‌تواند بیانگر ارزشمندی یک اثر هنری باشد.
یکی از حاضران در جلسه نیز عدم استفاده از دراماتورژی در اقتباس از"لیلی و مجنون" نظامی را یک عامل اساسی در ضعیف جلوه کردنِ نمایش پری صابری دانست.
فرزان سجودی اثر پری صابری را در پاسخ به پرسش یکی از حضار، موزیکال ندانست؛ چرا که حتی یک اثر موزیکال هم بر پایه چالش و در ترکیب موسیقی و کلام اتفاق می‌افتد.
وی در پایان سیاست گذاری فرهنگی را یک دلیل عمده در پیدایش، رشد و تکثیر چنین آثاری دانست و از کارشناسان و مدیران فرهنگی خواست برای جلوگیری از بروز و آسیب‌های ناشی از تولید و ارائه چنین آثاری، جلسات نقد و بررسی و برنامه‌ریزی صورت گیرد.